خرما

خُرما

خرما، یکی از میوه‌های باستانی و مغذی، در مناطق گرم و خشک جهان رشد می‌کند و به عنوان یکی از محصولات استراتژیک و صادراتی کشورهای خاورمیانه و شمال آفریقا محسوب می‌شود. این میوه به دلیل طعم شیرین، ارزش غذایی بالا و تنوع گونه‌ها، جایگاه ویژه‌ای در بازارهای داخلی و جهانی دارد. درخت خرما درختی مختص مناطق گرمسیری  و از خانواده  نخل‌ها است.خرما یکی از قدیمی‌ترین میوه‌های شناخته شده در تاریخ بشر است و شواهدی نشان می‌دهد که خرما بیش از 5000 سال پیش در مناطق خاورمیانه و شمال آفریقا کشت می‌شده است. این میوه در مصر باستان به عنوان غذای زندگی شناخته می‌شد و نقش مهمی در رژیم غذایی مردم و همچنین در مناسبت‌های مذهبی و فرهنگی داشت. در قرآن و دیگر کتب مقدس نیز از خرما به عنوان یک میوه مبارک یاد شده و بر فواید آن تأکید شده است. امروزه، خرما به دلیل ارزش غذایی بالا و نقش مهم آن در تغذیه انسان، در بسیاری از کشورهای جهان تولید و مصرف می‌شود.میوه‌ خرما خوراکی و  هسته‌ دار با پوست عمدتا نازک و طعم شیرین است که به صورت خوشه‌ به  شاخه های درخت خرما یا همان نخل  آویزان است.قیمت خرما چه بصورت عمده و یا خرده فروشی با توجه به خواص آن به نسبت سایر میوه ها و خوراکی ها در بازار مواد غذایی پایین و مقرون به صرفه می باشد.

ارتفاع نخل ها  به طور طبیعی  به بیش از ۱۰ متر می‌رسد.کشت نخل خرما در مناطق گرمسیر  ایران، پاکستان، عراق، عربستان و کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس و کشورهای شمال آفریقا مانند مصر ، تونس ، الجزایر و بعضی از ایالت های آمریکا رایج بوده که البته به صورت محدودتر در سایر نقاط گرم و بیابانی جهان نیز معمول است.میوه نخل خرما در طی مراحل رشد نام های متفاوتی داشته که به عنوان مثال به میوهٔ نرسیده خرما، خارَک گفته می شود.رطب نام میوه در مرحله قبل از رسیدن کامل خرماست که معمولا رطوبت آن بیشتر و قند کمتری نسبت به خرمای کاملاً رسیده دارد.

میوه خرما قدمت تاریخی داشته و از دوران باستان در رژیم غذایی بشر بوده و می توان گفت  یکی از قدیمیترین میوه‌های کشت شده توسط انسان می باشد. کلمه خرما ریشه لغوی فارسی داشته و از زبان‌ فارسی به زبان‌های دیگر وارد شده است. نقل است در منطقه بندرعباس لغت خرما را برگرفته از گویش های پهلوی هارما  و ارما  می‌ گویند.باستان شناسان احداث نخلستان‌های خرما را به 5000 سال پیش نسبت داده اند به دلیل آنکه نام آن در لوحه‌های گلی یافت شده متعلق به پنجاه سده قبل پیدا کرده اند. در ایران نخل و خرما از دوران باستان و پیش از هخامنشی کشت می‌شده. در ادبیات ساسانی از جمله در کتاب بندهشن از نخل یاد شده‌است. منابع چینی از ایران به عنوان سرزمین نخل خرما که در نزدشان به نام عناب پارسی و عناب هزارساله مشهور بوده، یاد کرده‌اند. در پایان سده نهم میلادی، نخل خرما را از ایران به چین برده و در آنجا کشت کرده‌اند. در میان کشورهای اروپایی اسپانیا پیشینه بیشتری در کشت خرما دارد.

اهمیت مصرف خرما

خرما به دلایل مختلف، اهمیت بسیاری در تغذیه و اقتصاد دارد. برخی از این دلایل عبارتند از:

الف) ارزش غذایی بالا
خرما سرشار از ویتامین‌ها، مواد معدنی، فیبر و آنتی‌اکسیدان‌هاست که می‌تواند نیازهای غذایی انسان را تأمین کند. خرما به عنوان یک منبع طبیعی انرژی شناخته می‌شود و به دلیل داشتن قند طبیعی، می‌تواند انرژی لازم را در طول روز تأمین کند. همچنین، خرما به دلیل دارا بودن آهن، پتاسیم و منیزیم، برای سلامت قلب و پیشگیری از کم‌خونی مفید است.

ب) استفاده در صنایع غذایی
خرما به دلیل طعم شیرین و طبیعی، به عنوان جایگزینی برای شکر در بسیاری از محصولات غذایی مورد استفاده قرار می‌گیرد. از خرما محصولات مختلفی همچون شیره خرما، خمیر خرما، سرکه خرما و حتی نوشیدنی‌های مختلف تولید می‌شود که هرکدام دارای ارزش غذایی خاصی هستند.

ج) اهمیت اقتصادی
خرما به عنوان یکی از محصولات صادراتی با ارزش، نقش مهمی در اقتصاد کشورهای تولیدکننده دارد. صادرات خرما و محصولات مرتبط با آن، می‌تواند درآمد زیادی را برای این کشورها ایجاد کند و موجب اشتغال‌زایی در مناطق تولیدی شود.

د) جایگاه فرهنگی و مذهبی
در بسیاری از فرهنگ‌ها و مذاهب، خرما دارای جایگاه ویژه‌ای است. در ماه رمضان، خرما به عنوان غذایی اصلی برای افطار در بین مسلمانان مورد استفاده قرار می‌گیرد. همچنین در دیگر مناسبت‌های مذهبی و فرهنگی، خرما به عنوان سمبل سلامتی و برکت شناخته می‌شود.

سرانه مصرف خرما در کشور ایران حدود ۷ کیلوگرم بوده که در سالهای اخیر رشد چشمگیری داشته است. این در حالی است که سرانه مصرف خرما در کشورهای  مانند عربستان ۱۳ کیلوگرم و در کشور مصر حدود ۱۶ کیلوگرم است.بیش از ده نوع از خرمای ایرانی از گونه های تجاری محسوب و به بازار خرما در کشورهای دیگر صادر می گردد. خرماهایی مانند مضافتی ، پیارم ، زاهدی ، ربی ، کلوته ، کبکاب ، خاصویی و خرما استعمران یا سایر از جمله خرماهای صادراتی ایران است.بیشترین مصرف داخلی در بین خرماهای ایرانی متعلق به خرما مضافتی و کبکاب بوده و با رشد آگاهی ها به واسطه شبکه های اجتماعی و صنعت بسته بندی  خرماهای پیارم ، زاهدی و خاصویی در سالهای اخیر بازار رو به رشدی را در بین مصرف کنندگان داخلی تجربه می کنند.ماه رمضان و فصل های پاییز و زمستان از زمانهایی هستند که مصرف خرما در بازار داخلی و خارجی رشد و معمولا افزایش قیمت خرما در آنها مشاهده می گردد.

انواع متفاوت خرما در ایران

انواع مختلفی از خرما وجود دارد که بر اساس طعم، اندازه، بافت و خصوصیات ظاهری با یکدیگر تفاوت دارند. برخی از مهم‌ترین انواع خرما عبارتند از:

خرمای مضافتی: این نوع خرما که در ایران و به‌خصوص در منطقه بم تولید می‌شود، دارای بافتی نرم و طعمی شیرین و لذیذ است. خرمای مضافتی بیشتر به‌صورت تازه مصرف می‌شود و به دلیل رطوبت بالا، نگهداری آن کمی دشوارتر است.

خرمای پیارم: این خرما که به “خرمای سلطنتی” معروف است، ظاهری براق و تیره دارد و به دلیل طعم خاص و شیرینی طبیعی‌اش، از پرطرفدارترین خرماهای ایران و جهان به شمار می‌رود.

خرمای عجوه: خرمای عجوه که به دلیل ارزش مذهبی و فرهنگی در عربستان سعودی محبوب است، در میان مسلمانان به عنوان خرمای مورد علاقه پیامبر اسلام شناخته می‌شود و گفته می‌شود خواص درمانی زیادی دارد.

خرمای دگلت نور: این خرما که بیشتر در کشورهای شمال آفریقا همچون تونس و الجزایر تولید می‌شود، دارای بافتی خشک‌تر و طعمی ملایم است و به دلیل نگهداری طولانی مدت و امکان بسته‌بندی، در صادرات به کشورهای مختلف بسیار مورد استفاده قرار می‌گیرد.

خرمای کبکاب: این نوع خرما که در ایران و به خصوص در مناطق جنوبی تولید می‌شود، دارای رنگ قهوه‌ای تیره و طعمی شیرین است. خرمای کبکاب به دلیل قابلیت فرآوری و تولید محصولات جانبی مورد توجه بسیاری از تولیدکنندگان قرار گرفته است.

استانهای جنوبی ، جنوب شرقی ایران مانند استان خوزستان ، بوشهر ، هرمزگان ، استان کرمان ، فارس و استان سیستان و بلوچستان مناطق تولید خرما در کشور ما هستند.در کتابها و اسناد یافت شده قدیمی به بیش از بیست نوع  نخل خرما که در جنوب تهران و  اطراف خرمشهر کشت می‌شده نام برده شده‌است. همچنین مطالعات علمی نشان می دهد 3000 نوع خرما در جهان یافت شده که حدود 400 نوع آن تنها در ایران کشت می شود.

خرمای پیارم در استان هرمزگان
خرمای ربی در سراوان ، ایرانشهر و جیرفت
خرمای سایر در استان خوزستان (شادگان)
خرمای کروت در استان کرمان
خرمای کلوته در جیرفت، عنبرآباد و کهنوج
خرمای مضافتی درجیرفت، عنبرآباد و بم
خرمای الینگی نیک‌شهر در استان سیستان و بلوچستان
خرمای هلیله‌ای در جیرفت، عنبرآباد، کهنوج و بم
خرمای شاهانی در استان فارس
خرمای زاهدی در استان خوزستان، بوشهر و جنوب استان کرمان
خرمای کبکاب در استان بوشهر
خرمای مرداسنگ مناطق جنوبی استان کرمان (شهرستان جیرفت، شهرستان عنبرآباد، شهرستان کهنوج) و استان هرمزگان
مهمترین  خرماهایی که در ایران تولید می‌شوند را خرما سایر یا استعمران ، خرما مضافتی در کرمان و بم، خرما زاهدی در استان فارس و پیارم در حاجی‌آباد هرمزگان و گونه کبکاب در دشتستان بوشهر تشکیل می‌دهد.

ارقام خرما در بلوچستان ایران:

خرمای مضافتی، ربّی، شَکَری، حلیله، آبروگن، کَلَگی، چربان، حاشه‌ای، جوانداک، اشکنجک، پُپو، دِسکی، وردیوار، بَرنی، کلوت، مُلسی، کروچ، کونداک، کتمی

ارقام خرما در استان فارس:

عمده اقلام خرامای فارس شاهانی، زاهدی (قصب)، کبکاب می‌باشد و سایر ارقام دیگر پیارم، خاصوئی، استعمران، برحی، دیری، گنتار، مجول، پنجه عروس، هلیله

گونه های خرما در بوشهر:

قسب (زاهدی)، کبکاب، حاج باقری، برهی، بریمی، صمرون، شکر، سیسی، حلَو، سروری، زندنی، خشن خار، استک سرخو، مرسو، خاصویی، جمادی، بیرمی، تی رس، شهابی، لش، کندی، خنیزی، سمیلی، خضروی، گنتار، پنبه، شیخ عالی، زامردو، ده دارب، اهرمی، خاویزی، خاور، مکتی، شاخونی، مصلی، جوزی، غصاب و ردستی

ارقام خرما هرمزگان:

خرمای پیارم، مرداسنگ، هلیلی، مضافتی، خاصویی، خنیزی، شاهانی، کریته، زرک و کلک سرخ.
ارقام بومی خرما در غرب خوزستان: لیلوئی، برحی (گرد و ریز و با و شیرینی کمتری نسبت به ارقام دیگر)، زاهدی، دیری، اشکر و بریم، حلاوی، بلیانی، سویدانی، هداک، شکر، بنت السب، دگل زرد، خضراوی، استعمران (سعمرون)، بوبکی، چبچاب، مشتوم، جهرمی، عموبحری، دگل سرخ، فرسی، هدل، خصاب، حمراوی، حساوی، اسحاق، جوزی و گنتار، کبکاب (بسیار شیرین و ظاهری شیشه‌ای دارد).

گونه های بومی خرما در استان کرمان:

(در بم و نرماشیر) مضافتی، کروت، قندشکن (سنگ‌شکن)، ربی، خریک، هلیله‌ای
(در جیرفت و عنبرآباد): خرمای مضافتی عالی مِهتِری، شِکَری (این دو از زودرس‌ترین گونه‌های خرما هستند که بیشتر مصرف محلی دارند)، کلوته (کلیته)، مرداسنگ (تنها خرمای طبع سرد دنیا)، هلیلی، خَنیزی، رُوغنی، شاهانی، زاهدی، خضراوی، رَبی، نگار (میوه‌هایی بسیار کشیده دارد)، گاردیال، قربانی، آجیلی

ارقام بومی خرما در غرب کرمانشاه (قصر شیرین): زاهدی، ارزق، خضراوی، جعفری و اشرسی
ارقام بومی خرما در ایلام: خضراوی، زاهدی، اشرسی و زیدی

آمار تولید جهانی خرما

(تولید کنندگان عمده در سالهای 2021-2020)

برخی از خواص خرما

کمک به هضم غذا و تسکین یبوست

تقویت استخوان ها و دندان ها بواسطه کلسیم موجود

درمان اختلالات روده

درمان کم خونی بواسطه تامین آهن بدن

کمک به درمان آلرژی ها با خرما

افزایش وزن بدن با مصرف مدام خرما

افزایش سطح انرژی بدن با مصرف خرما

کمک به حفظ سلامت سیستم عصبی

بهبود سلامت قلب

درمان ضعف جنسی با خرما

و  پیشگیری از انواع سرطان

صادرات خرما

بازار صادراتی خرما یکی از بزرگ‌ترین و پویاترین بازارهای محصولات کشاورزی است. کشورهای خاورمیانه، آفریقای شمالی و جنوب آسیا بزرگ‌ترین تولیدکنندگان خرما در جهان هستند. ایران، عربستان سعودی، مصر، تونس و عراق از جمله بزرگ‌ترین تولیدکنندگان و صادرکنندگان خرما به شمار می‌روند.ایران یکی از مهم‌ترین کشورهای صادرکننده خرما در جهان است و خرماهای ایرانی به دلیل کیفیت بالا، طعم خاص و تنوع گونه‌ها، در بازارهای جهانی طرفداران بسیاری دارد. همچنین، اتحادیه اروپا، هند، چین و برخی از کشورهای آمریکای شمالی از واردکنندگان اصلی خرما به شمار می‌روند.

در سال‌های اخیر، به دلیل افزایش تقاضا برای محصولات ارگانیک و طبیعی، صادرات خرما با بسته‌بندی و فرآوری‌های متنوع نیز رشد چشمگیری داشته است. بسیاری از کشورهای تولیدکننده خرما، با ارتقاء کیفیت بسته‌بندی و معرفی گونه‌های مختلف خرما، درصدد جذب بازارهای جدید و گسترش صادرات خود هستند.بیش از 50 درصد تولید خرمای ایران به کشورهای دیگر صادر می گردد. لازم به ذکر است عمده صادرات خرمای ایران بصورت فله و در بسته بندی های 5 و 10 کیلویی انجام می شود. کشورهای هند ، اندونزی ، امارات ، روسیه ، مالزی ، پاکستان ، ترکیه ، افغانستان و کشورهای حوزه دریای خزر و اروپایی از عمده مقاصد صادراتی خرمای ایران می باشند.

 آینده بازار عمده و خرده فروشی خرما

بازار خرما در سال‌های اخیر روند رو به رشدی را تجربه کرده است و پیش‌بینی می‌شود این روند در آینده نیز ادامه داشته باشد. برخی از عواملی که می‌تواند در رشد بازار خرما تأثیرگذار باشند، عبارتند از:

افزایش تقاضا برای محصولات ارگانیک: با افزایش توجه به تغذیه سالم و استفاده از محصولات ارگانیک، تقاضا برای خرما نیز در حال افزایش است. مصرف‌کنندگان به دنبال جایگزین‌های طبیعی و سالم برای قند و شکر هستند و خرما می‌تواند یکی از گزینه‌های مناسب برای این نیاز باشد.

گسترش بازارهای جهانی: با توسعه روابط تجاری و رشد بازارهای جدید در کشورهای آسیایی و اروپایی، انتظار می‌رود صادرات خرما به این مناطق افزایش یابد. کشورهایی همچون چین، هند و برخی از کشورهای اروپایی، ظرفیت‌های زیادی برای واردات خرما دارند و با افزایش سطح آگاهی مردم این مناطق از خواص خرما، تقاضا در این بازارها نیز افزایش خواهد یافت.

سرمایه‌گذاری در فرآوری و بسته‌بندی: یکی از مهم‌ترین عواملی که می‌تواند در رشد بازار خرما تأثیرگذار باشد، سرمایه‌گذاری در صنایع فرآوری و بسته‌بندی خرما است. با بسته‌بندی‌های جذاب و تنوع محصولات مشتق‌شده از خرما، می‌توان بازارهای جدیدی را جذب کرد و درآمد بیشتری از صادرات این محصول کسب کرد.

تأثیر تغییرات اقلیمی: تغییرات اقلیمی و کمبود منابع آب در برخی مناطق ممکن است تولید خرما را تحت تأثیر قرار دهد. به همین دلیل، کشورهایی که منابع پایدار و سیستم‌های آبیاری بهتری دارند، در آینده از نظر تولید و صادرات خرما جایگاه بهتری خواهند داشت.خرما به عنوان یک میوه مغذی و با ارزش اقتصادی بالا، جایگاه ویژه‌ای در تغذیه و بازار جهانی دارد. با توجه به افزایش تقاضا برای محصولات ارگانیک و گسترش بازارهای صادراتی، پیش‌بینی می‌شود که بازار خرما در سال‌های آینده روند رو به رشدی را تجربه کند. سرمایه‌گذاری در فرآوری و بسته‌بندی این محصول و توجه به نیازهای مصرف‌کنندگان جهانی می‌تواند به رشد بیشتر صادرات و توسعه بازار خرما کمک کند.

جهت مشاوره و اخذ قیمت خرید عمده انواع خرما صادراتی و محصولات خرما با ما در تماس باشید:

989023771052