پسته میوه درختچه کوچک پسته است که خاستگاه تاریخی آن منطقه آسیای غربی (خاورمیانه)و آسیای مرکزی است . قسمت عمده این محصول در ایران، ترکیه ، ایالت متحده آمریکا، سوریه، افغانستان و اسپانیا تولید می شود. پسته بعنوان یکی از گرانترین خشکبارها، مغزی بسیار لذیذ دارد که ارزش غذایی بالایی نیز دارد.قیمت انواع پسته به دلیل حجم تولید آن در دنیا که به شرایط خاص آب و هوایی نیاز داسته و مواد مغذی موجود در پسته معمولا بالاتر از خشکبار های دیگر می باشد.
بهترین نوع پسته جهان چه از نظر اندازه مغز و طعم برای کشور ایران است که توسط یک گیاه شناس معروف به آمریکا انتقال و پس از تحقیقات فراوان در مناطقی مانند کالیفرنیا باغهای وسیعی ایجاد و هم اکنون ایالت متحده را تبدیل به بزرگترین تولید کننده پسته در دنیا کرده است.قیمت انواع پسته ایرانی از پسته های تولید شده در کشورهای دیگر بالاتر می باشد.
پسته گیاهی است که هم بصورت اهلی در چندین استان مرکزی ، شرقی ایران و هم در جنگل‌ها بصورت وحشی در مناطقی از شمال شرق ایران و مناطقی از افغانستان کشت می شود. درخت پسته در ایران تاریخی در حدود 3000 ساله دارد.
درخت پسته پس از شش تا هشت سال محصول دهی را شروع کرده و در سال های بین 18 تا 20 ام به بالاترین میزان محصول دهی می‌رسد. پسته گیاهی بیابانی و مقاوم دارد و می‌تواند در خاک های شور دوام آورد.شاید از شاخص های درخت پسته تحمل دمای بین منفی 10درجه در زمستان و مثبت 48 درجه سانتی گراد در تابستان است.
گفته می شود در ایران حدود نود گونه از پسته بصورت سنتی شناخته شده‌است که تعدادی از آنها تجاری شده و به مرور گون های غالب بازار پسته شده اند.
پسته از نظر کیفیت،مزه مغز، رنگ ، اندازه مغز و شکل ظاهری آن به نام های گوناگونی طبقه بندی شده و ناحیه تولید پسته نقش زیادی در این خصوصیات دارد. به عنوان نمونه پسته دامغان با پسته تولید شده در رفسنجان یا قزوین تفاوت ظاهری داشته، قیمت خرید آنها با توجه به مرغوبیت محصول در بازار تعیین کننده می شود.
صرف نظر از نام های محلی پسته ها ،مهم‌ترین گونه های موجود در بازار داخلی و حتی بین المللی جهت صادرات عبارتند از پسته اکبری ، پسته کله قوچی، پسته احمدآقایی و پسته فندقی.
پسته اکبری:
پسته اکبری معروف ترین پسته های صادراتی ایران که جزو پسته های بسیار کشیده در بازار های صادراتی طبقه بندی شده است. پسته اکبری در کرمان ، خراسان و سمنان کشت و نوع کرمانی آن از کیفیت بهتری برخوردار است.
قیمت خرید پسته اکبری با توجه به فرم آن که برای آجیل و صادرات به کشورهای عربی و ثروتمند مناسب تر است کمی بالاتر از دیگر ارقام پسته های ایرانی است. همچنین از دیرباز خانواده های ایرانی از این نوع پسته با در نظر گرفتن مزه لذیذ و شکل کشیده آن در دادن هدیه ، سوغات و آجیل شب عید استفاده می کرده اند.
پسته احمد آقایی
یکی از اقلام صادراتی در بازار خشکبار، پسته احمد آقایی ایران است. پسته احمد آقایی مانند پسته اکبری کشیده و رنگ پوست سفیدتری داشته که مغز آن نیز رنگ قرمز زیبایی روی خود دارد.شاید به جرات بتوان گفت طعم این پسته بهتر از هر نوع پسته ای در دنیاست.
قیمت خرید پسته احمد آقایی معمولا در بازار کمتر از پسته های کله قوچی و اکبری است؛ اما از پسته فندقی قیمت بیشتری دارد. استان کرمان و بویژه شهر رفسنجان قسمت عمده این نوع پسته را تولید می کند. خلال این نوع پسته نیز بسیار مرغوب است.
پسته فندقی
پسته فندقی با اندازه کوچکتر از گونه های دیگر جزواقتصادی ترین پسته‌های ایرانی است که به دلیل ریز بودن و مرقوم به صرفه بمودن گزینه مناسبی برای عید نوروز، شب یلدا و مناسبتهای داخل کشور است و همچنین بخش زیادی از صادرات پسته متعلق به این گونه است.
پسته فندقی در مناطق تحت کشت ابتدا با نام پسته اوحدی شناخته شده است. در بازارهای بین المللی در طبقه بندی پسته های گرد یا Round قرار می گیرد و این ظاهر باعث شده به پسته فندقی مشهور باشد.
استان کرمان و خراسان از تولیدکنندگان عمده پسته فندقی هستند.
پسته کله قوچی
پسته کله‌قوچی که در بازار های خشکبار جهانی به پسته Jumbo شناخته می شود از محبوب‌ترین پسته‌ها در میان محصولات پسته ایرانی است.پسته ای با دهان کاملا باز که بخش عمده مغز از داخل پوست نمایان و رنگ قرمز تیره که زیبایی این خشکبار را بیشتر کرده است. قیمت خرید این پسته در بازار حکایت از پرطرفدار بودن آن بویژه برای مشتریان لوکس پسند دارد.
بازار پرونق این پسته در کشورهای عربی و اروپایی باعث شده صادرات آن رونق داشته باشد. این پسته اولین بار در استان کرمان به تولید انبوه رسید و در سالیان اخیر به مناطق دیگری مانند دامغان ، خراسان گشترش یافته است.
